نکته هشتم
یک حکمت از حکمتهای بیشمار ماه مبارک رمضان که نظر به حیات شخصی انسان دارد، به شرح زیر است
یکی از داروها و دوای مهم برای انسان، اجتناب مادی و معنویست، که پزشکان از او به نام پرهیز و رژیم غذایی یاد میکنند، پس زمانی که نفس انسان به خوردن و نوشیدن پرداخت، به ویژه طبق میل و دلخواه خود حرکت کرد، هم طبق نظریه پزشکان به حیات مادی خود ضرر میرساند، و هم حلال و حرام نکرده، و در اتفاقات زندگی دست به چپاول میزند، و حیات معنوی خود را زهرآلود میکند، و علاوه بر این، اطاعت از قلب و روح برای نفس، بار سنگینی به شمار میرود، و نفس، افسار را در دست گرفته، و قبل از این که انسان سوار او شود، او سوار انسان میشود.
اما نفس انسان در ماه مبارک رمضان به واسطه روزه، خود را به پرهیز عادت میدهد، و سعی به ریاضت دارد، و پذیرش دستور را یاد میگیرد، و معدهی ضعیف و بیچاره نیز، پشت سر هم، و در زمان کوتاه، و قبل از هضم غذا، غذا نخورده، و ترک عادت میکند، بنابراین بیمار نشده، و به خاطر امر و دستوری که دریافت کرده بود، با ترک حلال، قابلیت پیدا میکند، تا با گوش دادن به اوامری که از طرف شریعت و عقل صادر شده است، از حرام دوری کند، و سعی بر این دارد، تا حیات معنوی خود را ویران نسازد.
و هم این که اکثریت بزرگی از انسانها در طول حیات خود، به دفعات مبتلا به گرسنگی میشوند، و محتاج به گرسنگی و ریاضت هستند، چون گرسنگی و ریاضت برای آنان در حکم تمرین بوده، و راه چاره صبر و تحمل است، پس روزه ماه مبارک رمضان که پانزده ساعت و اگر بدون سحری گرفته شود، بیست و چهار ساعت است، به عنوان یک صبر و تحمل، ریاضت، تمرین و راه چاره برای این مدت گرسنگی به شمار میرود، پس دوای دردِ بیطاقتی و بیصبری که مصیبت بشر را دو برابر میکند، روزه است.
و هم این که خدمتگذاران زیادی در آن کارخانه معده مشغول فعالیت هستند، و جهازات انسانی فراوانی در ارتباط با او میباشند، پس اگر نفس به مدت یک ماه و در طول روز تعطیل و مشغول نباشد، سبب میشود، که هم خدمه آن کارگاه، وظایفشان را فراموش کنند، و آن جهازات نیز، عبادات خاص خود را از یاد ببرند، و معده آنها را مشغول خود کرده، و در نتیجه آنان را در زیر بار استبداد رها میکند، و سایر جهازات انسانی را نیز تحت تأثیر صدای معنوی چرخهای کارخانه و دود آن آشفته میکند، و مدام نظر دقت آن را به خود جلب میکند، و مؤقتاً سبب فراموش شدن وظیفههای والای آنها میشود. به این خاطر است، که از دیر وقت بسیاری از اهل ولایت برای به تکامل رسیدن، خود را به ریاضت و کمخوری و کم نوشیدن عادت میدادند.
ضمن این که باید گفت، خدمههای کارخانه به واسطه روزهی ماه مبارک رمضان خواهند فهمید، که تنها بابت کار در کارخانه خلق نشدهاند، و سایر جهازات نیز در عوض تفریحات بیارزش و سفلی، وقت خود را صرف لذت بردن در تفریحات روحانی و مَلِکی ماه مبارک رمضان خواهند کرد، و نظر خود را جلب آن خواهند نمود، و بدین سبب مؤمنان در ماه مبارک رمضان نسبت به درجات خود، به نورانیت و فیوضات و شادی معنوی متفاوت با یکدیگر مظهر میشوند. و لطایفی چون قلب و روح، عقل، سرّ در آن ماه مبارک به واسطه روزه، ترقیات و فیوضات بسیاری کسب میکنند، و در حالی که معده گریان است، آنها معصومانه میخندند.